4) Επαγωγικοί συλλογισμοί και διευκρινίσεις - (Η αναλογία κλπ)

Διευκρινίσεις από τους ειδικούς

- Η αποκλειστική επαγωγή βασίζεται λογικά στον παραγωγικό συμπερασμό του σύνθετου διλήμματος «π- ή ρ- ή σ- ή τ, αλλά όχι π και όχι ρ και όχι σ, άρα τ»  (σ. σ: όπου π, ρ, σ, τ είναι αιτίες και όλα μαζί αποτελούν ένα πλήρη κατάλογο αιτιών). Το πρόβλημα βέβαια είναι πώς μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι έχουμε ένα πλήρη κατάλογο αιτιών. Στην εμπειρική έρευνα κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, γι’ αυτό οι μέθοδοι του Μιλλ πρέπει να θεωρηθούν ως υποθετικές αποδείξεις (σ. σ: δηλαδή ως πιθανολογικοί συλλογισμοί, ως επαγωγικοί συλλογισμοί, όπως και είναι βέβαια).

-Οι μέθοδοι του Μιλλ εφαρμόζονται με επιτυχία στην τεχνολογική έρευνα και στις βιολογικές επιστήμες. [ . . ]. [Αλλά] έχουν χάσει πια την πρωτεύουσα θέση που κατείχαν. 

- (Για την Αποκλειστική Επαγωγή) Στη μέθοδο της διαφοράς: είναι απαραίτητο να υπάρχουν τουλάχιστον δυο εξεταζόμενες περιπτώσεις που να είναι ακριβώς όμοιες με μόνη εξαίρεση τον υποτιθέμενο αιτιακό παράγοντα, και το αποτέλεσμα βέβαια. Αλλά αυτή η προϋπόθεση είναι αδύνατο να πληρωθεί. Αν εξαιρέσουμε τις μαθηματικές οντότητες και ορισμένες δικές μας, ανθρώπινες κατασκευές, δεν υπάρχουν δυο όμοια πράγματα στον κόσμο που να διαφέρουν μόνο ως προς ένα χαρακτηριστικό. - Για να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο θα πρέπει να κάνουμε μερικές βασικές απλοποιήσεις και να λάβουμε τα βασικά στοιχεία δυο περιπτώσεων (σ.σ. μια και δεν μπορούμε να τα λάβουμε όλα, εκτός από τις περιπτώσεις που εξαιρούνται).

- (Για την Αποκλειστική Επαγωγή): Για να «συμμαζευτούν» λογικά οι 6 και 7 μέθοδοι χρειάζεται να επεκταθούμε σε συναρτήσεις, πράγμα που είναι έξω από τους στόχους μας.  Η σημασία τους όμως παραμένει μεγάλη, ιδιαίτερα για τις ιατρικές επιστήμες και για τις κοινωνικές επιστήμες γιατί στις πρώτες συχνά δεν θέλουμε, και στις δεύτερες συχνά δεν μπορούμε να απομονώσουμε και να αφαιρέσουμε ή να προσθέσουμε κάποιον παράγοντα που θεωρούμε σημαντικό.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ: Η επίκληση σε αυθεντία ανάγεται στους επαγωγικούς συλλογισμούς. Για την αυθεντία εξάλλου πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι α) υπάρχει δυνατότητα διαφωνίας μεταξύ αυθεντιών, β) οι γνώμες των αυθεντιών συχνά ερμηνεύονται λανθασμένα, γ) επίκληση της γνώμης τους  πρέπει να περιορίζεται στα θέματα που θεωρούνται αυθεντίες.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΛΟΓΙΑ: Είναι ασθενές είδος επαγωγής (σ. σ: σε άλλο σημείο όμως, που το αναφέρω παρακάτω, οι ειδικοί μιλάνε και για ισχυρές αναλογίες, που υπάγονται και αυτές βέβαια στους επαγωγικούς συλλογισμούς). Η αναλογία συμπεραίνει την ύπαρξη μιας ιδιότητας σε ένα πράγμα με βάση την ύπαρξη της ίδιας ιδιότητας σε ένα άλλο πράγμα. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ 1^ο «ο κόσμος είναι σαν ρολόι, και όπως το ρολόι έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από κάποιον, έτσι και ο κόσμος πρέπει να έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από κάποιον». / 2^ο Μια τελείως ασθενής αναλογία είναι εκείνη του Πλάτωνα στην Πολιτεία του που συμπεραίνει ότι «η δικαιοσύνη στην πολιτεία πρέπει να είναι η ίδια με τη δικαιοσύνη που χαρακτηρίζει την οργάνωση των αρετών σε ένα άτομο, γιατί η πολιτεία είναι σαν τον άνθρωπο»./ 3^ο Κάπως πιο ισχυρή η αναλογία: «ο φίλος μας πρέπει να έχει ορισμένα ανάλογα χαρακτηριστικά με μας γιατί έχει την ίδια ηλικία με μας, προέρχεται από παρόμοιο περιβάλλον και έχει παρόμοιες εμπειρίες». Αυτός ο επαγωγικός συλλογισμός είναι ασθενής αλλά όχι τελείως αβάσιμος.

-ΙΣΧΥΡΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ κρίνονται αυτές που στηρίζονται και σε κάποιες άλλες, μη ρητά αναφερόμενες, αλλά σημαντικές προκείμενες, πχ: τα προβλήματα που παρουσιάζει το αυτοκίνητό σου πρέπει να προέρχονται από το ηλεκτρικό τους σύστημα, γιατί τα ίδια προβλήματα παρουσίασε και το δικό μου», είναι ισχυρός επαγωγικός αν στηρίζεται στις μη αναφερόμενες προκείμενες ότι  «το δικό σου αυτοκίνητο είναι σαν το δικό μου, της ίδιας μάρκας, μοντέλου και της ίδιας χρονιάς».

-(σ. σ: με βάση το τελευταίο παράδειγμα θα έλεγα ότι, ισχυρή αναλογία είναι αυτή που συγκρίνει δυο πράγματα που έχουν πολλές κοινές ιδιότητες, εκτός από αυτή που μας ενδιαφέρει που την έχει σίγουρα μόνο το ένα πράγμα, και πιθανολογούμε ότι θα την έχει και το άλλο πράγμα).       

Επαγωγικοί παραλογισμοί

-Γενικά: Στην περίπτωση των παραγωγικών επιχειρημάτων απαιτούμε να έχουν κάποια ορισμένη λογική μορφή και να είναι οι προκείμενες τους αληθείς. Στα επαγωγικά επιχειρήματα απαιτούμε εκτός από την απαραίτητη λογική μορφή και την αλήθεια των προκείμενων, να συμπεριλαμβάνονται στις προκείμενες όλες οι υπάρχουσες σχετικές μαρτυρίες. Η αρχή αυτή ονομάζεται «ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΙΩΝ» και η παραβίασή της οδηγεί στον επαγωγικό παραλογισμό της ανεπάρκειας των μαρτυριών.

-Πιο συγκεκριμένα : Οι ειδικοί διακρίνουν τρία είδη επαγωγικών παραλογισμών:

1-Ο παραλογισμός ανεπαρκών στατιστικών στοιχείων: Είναι αυτός που στηρίζεται σε μικρό δείγμα. Σ’ αυτόν υπάγεται και η εσφαλμένη γενίκευση, όπου το δείγμα σε σχέση με τον πληθυσμό, είναι ασήμαντο. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ συνηθισμένα αυτά που οδηγούν σε συμπεράσματα για το χαρακτήρα ενός λαού, ή μιας φυλής με βάση αλήθειες που ισχύουν για ελάχιστα μέλη των ομάδων αυτών. Το κριτήριο του μικρού δείγματος μπορεί όμως να ισχύει για θέματα φυσικής, πχ για μέταλλα.

2-Ο Παραλογισμός των βεβιασμένων στατιστικών στοιχείων: όπου το δείγμα δεν είναι επιλεγμένο στην τύχη.

3- Ο Παραλογισμός που είναι στον αντίποδα της αναφοράς στην αυθεντία. Σ’ αυτόν συμπεραίνουμε ότι μια πρόταση είναι ψευδής ή αληθής επειδή προέρχεται από κάποιο πρόσωπο για το οποίο ισχύουν ορισμένα στοιχεία. Πχ ότι "ανακάλυψε τη θεωρία του σε μισή ώρα  άρα η θεωρία του  είναι ψευδής",  ενώ είναι δυνατό να είναι αληθής. Ή ότι "η θεωρία του είναι σωστή γιατί την επεξεργάστηκε είκοσι χρόνια", ενώ μπορεί να μην είναι σωστή παρά τα είκοσι χρόνια επεξεργασίας της.  Πιο επικίνδυνες περιπτώσεις είναι όταν μια θεωρία απορρίπτεται με το αιτιολογικό ότι αυτός που την προτείνει είναι της τάδε ιδεολογίας, ή όταν την ηθική θεωρία που προτείνει κάποιος την απορρίπτουμε επειδή ο ίδιος είναι ανήθικος, κτλ.

ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ‘’ΛΟΓΙΚΕΣ’’

Γενικά: Ως πλησιέστεροι συγγενείς της λογικής μπορούν να θεωρηθούν δυο είδη γνώσης: 
η μαθηματική λογική και η γραμματική που συμπεριλαμβάνει και το συντακτικό.

-Η διαφορά της λογικής με τη γλώσσα είναι ότι η λογική εξετάζει τη γλώσσα από τη σκοπιά της αλήθειας, ενώ η γραμματική από τη σκοπιά της γραμματικής ορθότητας.

-Άλλη προφανής διαφορά είναι η παγκοσμιότητα της λογικής σε αντίθεση με τη γραμματική και το συντακτικό (σ. σ. της πρότασης) που ισχύουν  μόνο εκεί που έχουν αποδειχθεί μια συγκεκριμένη γλώσσα, εκεί όπου κατά κάποιο τρόπο υπάρχει σύμβαση για την αποδοχή της συγκεκριμένης γλώσσας).// {σ. σ=  Πάντως η θεωρία δομής των παραγράφων, δηλαδή το συντακτικό των παραγράφων , σε αντίθεση με το συντακτικό της πρότασης, είναι κοινό για όλους τους λαούς και τις εποχές, όπως η λογική}.
=================

Τα ιστολόγιά μου

• Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη)         = για μαθητές
• Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις                                      = για μαθητές    
• Μαθήματα για την έκθεση λυκείου                                         = για μαθητές
• Συλλογισμοί
• Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
• ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
• ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
• Κειμενικά είδη
• Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
• Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
• A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
• Λογική 2 (Logic 2)
• Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς

•