-Οι ειδικοί έχουν εντοπίσει έξι βασικές κατηγορίες επαγωγικών συλλογισμών, που οι περισσότερες περιλαμβάνουν περισσότερα από ένα είδη:
Α) κατηγορία: Επαγωγή από δείγμα σε όλο, που διακρίνεται στα είδη:
-α 1. Επαγωγική Γενίκευση, από κάποιο δείγμα που έχει παρατηρηθεί σε συμπέρασμα γενικό, (κλασικό ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ τέτοιου συμπερασμού η γενίκευση που οδηγεί από την προκείμενη «όλα τα κοράκια που παρατηρήθηκαν ήταν μαύρα» στο συμπέρασμα ότι «όλα τα κοράκια είναι μαύρα»).
-α 2. Στατιστική Γενίκευση: παρόμοια με το προηγούμενο, αλλά η προκείμενη και το συμπέρασμα αναφέρονται σε ποσοστά, (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ το 75% από ένα δείγμα Θεσσαλονικέων δήλωσαν ότι δεν έχουν ανεβεί στο Λευκό Πύργο, άρα το 75% των Θεσσαλονικέων δεν έχουν ανεβεί στο Λ Π).
-Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και οι δημοσκοπήσεις.
Β) Επαγωγή από όλο σε δείγμα
β 1. Άμεσος στατιστικός συμπερασμός: οδηγεί από προκείμενες της μορφής «ν% των Α είναι Β» και «το Γ είναι τυχαίο δείγμα των Α» στο συμπέρασμα «ν% των Γ είναι Β».
β 2. Άμεσος ατομικός συμπερασμός: παρόμοιο με το παραπάνω είδος, αλλά η ελάσσων προκείμενη και το συμπέρασμα αναφέρονται σε κάποιο συγκεκριμένο πράγμα. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «οι περισσότεροι λέκτορες δεν είναι εκατομμυριούχοι/ ο Χ είναι ένας τυχαίος λέκτορας»/ συμπέρασμα «το πιο πιθανό είναι ο Χ να μην είναι εκατομμυριούχος».
Γ) Επαγωγή από δείγμα σε δείγμα
γ 1. Κανονική πρόβλεψη. Προκείμενες που δηλώνουν ότι ένα δείγμα ενός πληθυσμού που εξετάστηκε παρουσιάζει κάποια ιδιότητα, συμπέρασμα ότι ένα άλλο δείγμα του ίδιου πληθυσμού θα έχει πιθανόν την ίδια ιδιότητα. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «όλοι οι ποδοσφαιριστές που εξετάσαμε από πολλές διαφορετικές ομάδες, από πολλές χώρες, προέρχονται από φτωχές οικογένειες/ αυτή είναι μια ομάδα ποδοσφαιριστών που επιλέξαμε στην τύχη/ άρα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι ποδοσφαιριστές της να προέρχονται από φτωχές οικογένειες».
γ 2. Στατιστική πρόβλεψη: Το δείγμα δεν αναφέρεται σε όλα τα εξετασθέντα μέλη αλλά σε κάποιο ποσοστό του, οπότε και το συμπέρασμα αναφέρεται σε ίδιο ποσοστό. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «το 70 τοις εκατό των φοιτητών της φιλοσοφικής είναι κορίτσια/ αυτό είναι ένα τυχαίο δείγμα φοιτητών της φιλοσοφικής/ άρα αναμένουμε 70% αυτού του δείγματος να αποτελείται από κορίτσια».
γ 3. Ατομική πρόβλεψη. Η ελάσσων προκείμενη και το συμπέρασμα αναφέρονται σε κάποιο συγκεκριμένο μέλος του πληθυσμού. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ το 70 τοις εκατό των μαθητών των στρατιωτικών σχολών προέρχονται από αγροτικές οικογένειες/ ο Χ είναι ένας τυχαίος μαθητής της στρατιωτικής σχολής/ άρα κατά 70% πιθανόν ο Χ να προέρχεται από αγροτική οικογένεια».
(Σ. σ.: Για την αναλογία θα δούμε τι λένε οι ειδικοί στην επόμενη ανάρτηση όπου παρατίθενται διευκρινίσεις τους ).
Α) κατηγορία: Επαγωγή από δείγμα σε όλο, που διακρίνεται στα είδη:
-α 1. Επαγωγική Γενίκευση, από κάποιο δείγμα που έχει παρατηρηθεί σε συμπέρασμα γενικό, (κλασικό ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ τέτοιου συμπερασμού η γενίκευση που οδηγεί από την προκείμενη «όλα τα κοράκια που παρατηρήθηκαν ήταν μαύρα» στο συμπέρασμα ότι «όλα τα κοράκια είναι μαύρα»).
-α 2. Στατιστική Γενίκευση: παρόμοια με το προηγούμενο, αλλά η προκείμενη και το συμπέρασμα αναφέρονται σε ποσοστά, (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ το 75% από ένα δείγμα Θεσσαλονικέων δήλωσαν ότι δεν έχουν ανεβεί στο Λευκό Πύργο, άρα το 75% των Θεσσαλονικέων δεν έχουν ανεβεί στο Λ Π).
-Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται και οι δημοσκοπήσεις.
Β) Επαγωγή από όλο σε δείγμα
β 1. Άμεσος στατιστικός συμπερασμός: οδηγεί από προκείμενες της μορφής «ν% των Α είναι Β» και «το Γ είναι τυχαίο δείγμα των Α» στο συμπέρασμα «ν% των Γ είναι Β».
β 2. Άμεσος ατομικός συμπερασμός: παρόμοιο με το παραπάνω είδος, αλλά η ελάσσων προκείμενη και το συμπέρασμα αναφέρονται σε κάποιο συγκεκριμένο πράγμα. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «οι περισσότεροι λέκτορες δεν είναι εκατομμυριούχοι/ ο Χ είναι ένας τυχαίος λέκτορας»/ συμπέρασμα «το πιο πιθανό είναι ο Χ να μην είναι εκατομμυριούχος».
Γ) Επαγωγή από δείγμα σε δείγμα
γ 1. Κανονική πρόβλεψη. Προκείμενες που δηλώνουν ότι ένα δείγμα ενός πληθυσμού που εξετάστηκε παρουσιάζει κάποια ιδιότητα, συμπέρασμα ότι ένα άλλο δείγμα του ίδιου πληθυσμού θα έχει πιθανόν την ίδια ιδιότητα. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «όλοι οι ποδοσφαιριστές που εξετάσαμε από πολλές διαφορετικές ομάδες, από πολλές χώρες, προέρχονται από φτωχές οικογένειες/ αυτή είναι μια ομάδα ποδοσφαιριστών που επιλέξαμε στην τύχη/ άρα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα οι ποδοσφαιριστές της να προέρχονται από φτωχές οικογένειες».
γ 2. Στατιστική πρόβλεψη: Το δείγμα δεν αναφέρεται σε όλα τα εξετασθέντα μέλη αλλά σε κάποιο ποσοστό του, οπότε και το συμπέρασμα αναφέρεται σε ίδιο ποσοστό. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ «το 70 τοις εκατό των φοιτητών της φιλοσοφικής είναι κορίτσια/ αυτό είναι ένα τυχαίο δείγμα φοιτητών της φιλοσοφικής/ άρα αναμένουμε 70% αυτού του δείγματος να αποτελείται από κορίτσια».
γ 3. Ατομική πρόβλεψη. Η ελάσσων προκείμενη και το συμπέρασμα αναφέρονται σε κάποιο συγκεκριμένο μέλος του πληθυσμού. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ το 70 τοις εκατό των μαθητών των στρατιωτικών σχολών προέρχονται από αγροτικές οικογένειες/ ο Χ είναι ένας τυχαίος μαθητής της στρατιωτικής σχολής/ άρα κατά 70% πιθανόν ο Χ να προέρχεται από αγροτική οικογένεια».
(Σ. σ.: Για την αναλογία θα δούμε τι λένε οι ειδικοί στην επόμενη ανάρτηση όπου παρατίθενται διευκρινίσεις τους ).
-Δ) Υποθετικοπαραγωγική μέθοδος
(= παραγωγή συνεπειών από υπόθεση).
- Κάνουμε μια υπόθεση και βρίσκουμε τι συνέπεια μπορεί να έχει, συνέπεια που να μπορούμε να την ελέγξουμε με βάση την εμπειρία. (Οι πιο σημαντικές πάντως υποθέσεις αναφέρονται σε θεωρητικές οντότητες και είναι αναγκαστικά απομακρυσμένες από την εμπειρία. Τέτοιες θεωρητικές υποθέσεις μόνον έμμεσα μπορούν να ελεγχθούν- με την παρατήρηση δηλαδή και με το πείραμα).
-Η πρώτη προκείμενη στο συλλογισμό είναι πάντα ένα απλό ή σύνθετο υποθετικό που συνδέει υπόθεση με συνέπεια, και ελέγχουμε όχι την υπόθεση αλλά την συνέπεια.
- Η διάψευση της συνέπειας είναι παραγωγικός συμπερασμός. Μόνο η επαλήθευση είναι επαγωγικός συμπερασμός και απαιτεί την εξέταση και άλλων συνεπειών.
- ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ από την καθημερινότητα: 1ο. «αν ο ασθενής πάσχει από αλλεργία στην γύρη του πεύκου, τότε πρέπει η δοκιμαστική ένεση με γύρη πεύκου να προκαλέσει θετική αντίδραση». "Ο Γιατρός παρατηρεί αρνητική αντίδραση στο δοκιμαστικό. Συμπεραίνει έγκυρα ότι ο ασθενής δεν πάσχει από αυτή την αλλεργία = παραγωγικός συλλογισμός" // 2ο. «αν ο δράστης μπήκε στο σπίτι από το ανατολικό παράθυρο, τότε πρέπει να υπάρχουν ίχνη στο παρτέρι που βρίσκεται κάτω από το παράθυρο». "Υπάρχουν ίχνη, άρα το πιθανότερο είναι να μπήκε από το παράθυρο= επαγωγικός συλλογισμός = γιατί ενδέχεται να άφησε επίτηδες ίχνη εκεί για να παραπλανήσει τις έρευνες, που επομένως πρέπει να συνεχιστούν για τη συλλογή και άλλων στοιχείων για τον εντοπισμό και τη σύλληψή του".
-Πρέπει να τονίσουμε ότι μια υπόθεση έχει συνήθως περισσότερες από μια συνέπειες. Αυτό το στοιχείο έχει ιδιαίτερη σημασία για την επαλήθευση των υποθέσεων καθώς και για την επιλογή υποθέσεων πριν από κάθε έλεγχο.
-Πρέπει να τονίσουμε ότι μια υπόθεση έχει συνήθως περισσότερες από μια συνέπειες. Αυτό το στοιχείο έχει ιδιαίτερη σημασία για την επαλήθευση των υποθέσεων καθώς και για την επιλογή υποθέσεων πριν από κάθε έλεγχο.
-Ε) Συμπερασμός προς την Καλύτερη εξήγηση (ή απαγωγή)
(το συμπέρασμα αποτελεί στο συλλογισμό αυτό την καλύτερη εξήγηση των προκείμενων).
-Από μια σειρά προκείμενες, όχι απαραίτητα συνδεδεμένες μεταξύ τους, οδηγούμαστε σε συμπέρασμα που είναι ‘’η καλύτερη εξήγηση για τα δεδομένα αυτά, για τις προκείμενες αυτές’’. (ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ από τις προκείμενες/ δεδομένα «η υπηρέτριά μου Μ παραιτήθηκε ξαφνικά, η Μ αγόρασε ακριβό ρολόι, η Μ τώρα συχνάζει σε ακριβά κέντρα, η αμύθητης αξίας συλλογή γραμματοσήμων μου εξαφανίστηκε πριν λίγο καιρό» οδηγούμαστε στο πιθανό, αλλά όχι βέβαιο, συμπέρασμα «η Μ έκλεψε τη συλλογή γραμματοσήμων μου»).
(Σ. σ: Στις διευκρινίσεις τους που παρατίθενται σε επόμενη ανάρτηση, οι ειδικοί μιλάνε για την ιδιαίτερη αξία που έχει η απαγωγή).
(Σ. σ: Στις διευκρινίσεις τους που παρατίθενται σε επόμενη ανάρτηση, οι ειδικοί μιλάνε για την ιδιαίτερη αξία που έχει η απαγωγή).
ΤΗΝ ΣΤ κατηγορία, λόγω του αρκετού μεγέθους της, θα την δούμε στην επόμενη ανάρτηση.
======
======
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου