(6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)
Το σχολικό βιβλίο 'έκφραση-έκθεση, για την τρίτη λυκείου", για τους επαγωγικούς συλλογισμούς με αναλογία δίνει τις ακόλουθες οδηγίες στους μαθητές:
>> Εφόσον πρόκειται για συλλογισμό με αναλογία, αναρωτηθείτε:
@ Είναι κυριολεκτική ή μεταφορική η αναλογία που χρησιμοποιείται;
@ Αν είναι μεταφορική, έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού επιχειρήματος;
@ Αν είναι κυριολεκτική, είναι οι ομοιότητες που επισημαίνονται ανάμεσα στα συγκρινόμενα αντικείμενα επαρκείς σε αριθμό και σχετικές με το θέμα/συμπέρασμα; Μήπως η αναλογία εξωθείται πέρα από το επιτρεπόμενο όριο;
-Στη συνέχεια δίνει ασκήσεις, δυο από τις οποίες θα τις δούμε αργότερα.
-Προς το παρόν θέλω να σημειώσω κάποιες διευκρινήσεις για το θέμα ''κυριολεκτική ή μεταφορική αναλογία'', όπως και για τον τύπο της αναλογίας. Αυτά που θα πω τα ξεσηκώνω από το μπλοκ e-steki, που μπορεί να το βρει κανείς και ως iSchool, και τα έχει γράψει εκεί κάποια φιλόλογος που εμφανίζεται με το όνομα Σελήνη. Γράφει λοιπόν η Σελήνη (που την ευχαριστώ για όσα λέει):
-
(Εδώ θα παρατηρήσω, ότι υπάρχει και το σχήμα: "τα α και β έχουν κοινή ιδιότητα Ι / το α έχει επί πλέον και την ιδιότητα ΙΙ / άρα είναι πιθανό το β να έχει και την ιδιότητα ΙΙ". Πχ: ο κόσμος είναι σαν το ρολόι. Όπως το ρολόι το κατασκεύασε κάποιος, έτσι και τον κόσμο τον κατασκεύασε κάποιος. Ή πχ: το χωριό μου έχει στην πλατεία βρύση/ άρα στο χωριό που βρίσκομαι τώρα πιθανόν να έχει και αυτό βρύση στην πλατεία του).
Η αναλογία μπορεί να είναι είτε κυριολεκτική, είτε μεταφορική.
Κυριολεκτική αναλογία: Η Μαρία, η μητέρα της και η γιαγιά της δεν ασκούνται ποτέ. Η μητέρα και η γιαγιά της Μαρίας εμφάνισαν αυξημένο βάρος μετά τα τριάντα. Είναι πιθανό λοιπόν να εμφανίσει και η Μαρία αυξημένο βάρος μετά τα τριάντα. *
Μεταφορική αναλογία: Η ζωή είναι ένα ταξίδι.
-Ας δούμε τώρα δυο από τις ασκήσεις που γράφει το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση και κάποιους δικούς μου σχολιασμούς:
1, "Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια μέχρι την τελική νίκη. Αυτά τα μαθήματα μάς δίνει και η ζωή. Γι' αυτό προτείνω να διδάσκεται το ποδόσφαιρο υποχρεωτικά στο σχολείο".
ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: Η παραπάνω παράγραφος (το παραπάνω μικροκείμενο, σωστότερα) δεν είναι μια αλλά δυο παράγραφοι. Η πρώτη από ''το ποδόσφαιρο . . μέχρι . . μάς δίνει και η ζωή'' , η δεύτερη είναι ''γι' αυτό προτείνω . . .στο σχολείο''.
-Η πρώτη παράγραφος θα μπορούσε να διατυπωθεί και λίγο διαφορετικά, οπότε θα φαινότανε πιο καθαρά η αναλογία, που είναι μεταφορική. Θα μπορούσε να διατυπωθεί: '' το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια μέχρι την τελική νίκη. Νομίζω ότι αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή''.
- Η δεύτερη παράγραφος αποτελείται και περικλείει μια πρόταση, μια προτροπή,του συντάκτη αυτού του μικροκειμένου.
2, " Η λογοπλοκή είναι σαν τη φοροδιαφυγή. Πολλοί άνθρωποι τη συνηθίζουν, δε βλάπτει κανέναν και κάνει τη ζωή λίγο πιο άνετη για το δράστη. Συνεπώς (νομίζω ότι) και τα δυο είδη κλοπής δικαιολογούνται.
ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: Εδώ έχουμε, επίσης δυο παραγράφους. Η πρώτη με μεταφορική αναλογία (η λογοκλοπή είναι σαν τη φοροδιαφυγή-νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι τη συνηθίζουν, ότι δεν βλάπτει κανέναν και ότι κάνει τη ζωή λίγο πιο άνετη για το δράστη). Η δεύτερη από το συνεπώς και μετά, με επαγωγικό και αυτή συλλογισμό αλλά με γενίκευση= ο πομπός του λόγου εκφράζει την άποψη πολλών που φρονούν τα ίδια με αυτόν, σκωπτικά σκεπτόμενοι.
---------
* (Προσθήκη 26/9/2012): Η αναλογία είναι ολόκληρος (επαγωγικός) συλλογισμός με προκείμενες και με συμπέρασμα. Η παρομοίωση είναι μόνο το συμπέρασμα από μιαν αναλογία: πχ, η ζωή είναι σαν το ταξίδι= προέρχεται από τον εξής περίπου επαγωγικό συλλογισμό: το ταξίδι έχει μια μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς κάποιες καινούργιες εμπειρίες/ η ζωή έχει και αυτή μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς πολλές εμπειρίες/ άρα η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
-Η αναλογία είναι κατάλληλη μόνο για αποδεικτικά κείμενα, και τα συγγενικά τους πειθούς και στοχασμού. Η παρομοίωση είναι κατάλληλη μόνο για περιγραφικά κείμενα.
-Προσθήκη 1/7/13: Σημείωσα παραπάνω ότι " η αναλογία είναι συλλογισμός με προκείμενες και με συμπέρασμα". Σωστότερα είναι να πούμε ότι η αναλογία είναι συλλογισμός όπου κάποιες ενδείξεις ομοιότητας μάς οδηγούν σε ένα πιθανό συμπέρασμα. Στον επαγωγικό δηλαδή συλλογισμό που ονομάζουμε αναλογία, δεν συναντάμε καθαυτό προκείμενες, όπως τις ξέρουμε από τα εγχειρίδια Λογικής, αλλά ενδείξεις ομοιότητας. Πχ: Στο χωριό μου υπάρχει βρύση στην πλατεία. Άρα στο χωριό που βρίσκομαι τώρα πιθανόν να υπάρχει στην πλατεία του βρύση. = σ' αυτό το συλλογισμό οι λέξεις χωριό . . . χωριό περικλείουν μια πληθώρα από όμοια γνωρίσματα, που επιτρέπουν να καταλήξουμε σε ένα πιθανό συμπέρασμα.
========
>> Εφόσον πρόκειται για συλλογισμό με αναλογία, αναρωτηθείτε:
@ Είναι κυριολεκτική ή μεταφορική η αναλογία που χρησιμοποιείται;
@ Αν είναι μεταφορική, έχει την αποδεικτική αξία ενός λογικού επιχειρήματος;
@ Αν είναι κυριολεκτική, είναι οι ομοιότητες που επισημαίνονται ανάμεσα στα συγκρινόμενα αντικείμενα επαρκείς σε αριθμό και σχετικές με το θέμα/συμπέρασμα; Μήπως η αναλογία εξωθείται πέρα από το επιτρεπόμενο όριο;
-Στη συνέχεια δίνει ασκήσεις, δυο από τις οποίες θα τις δούμε αργότερα.
-Προς το παρόν θέλω να σημειώσω κάποιες διευκρινήσεις για το θέμα ''κυριολεκτική ή μεταφορική αναλογία'', όπως και για τον τύπο της αναλογίας. Αυτά που θα πω τα ξεσηκώνω από το μπλοκ e-steki, που μπορεί να το βρει κανείς και ως iSchool, και τα έχει γράψει εκεί κάποια φιλόλογος που εμφανίζεται με το όνομα Σελήνη. Γράφει λοιπόν η Σελήνη (που την ευχαριστώ για όσα λέει):
-
Το βασικό σχήμα του αναλογικού συλλογισμού είναι:
-Τα α, β, γ και το Δ έχουν τις ιδιότητες Ι, Ι'
-Τα α, β, γ έχουν την ιδιότητα Ι''
-Γι' αυτό, είναι πιθανό και το Δ να έχει την ιδιότητα Ι''.
-Τα α, β, γ και το Δ έχουν τις ιδιότητες Ι, Ι'
-Τα α, β, γ έχουν την ιδιότητα Ι''
-Γι' αυτό, είναι πιθανό και το Δ να έχει την ιδιότητα Ι''.
(Εδώ θα παρατηρήσω, ότι υπάρχει και το σχήμα: "τα α και β έχουν κοινή ιδιότητα Ι / το α έχει επί πλέον και την ιδιότητα ΙΙ / άρα είναι πιθανό το β να έχει και την ιδιότητα ΙΙ". Πχ: ο κόσμος είναι σαν το ρολόι. Όπως το ρολόι το κατασκεύασε κάποιος, έτσι και τον κόσμο τον κατασκεύασε κάποιος. Ή πχ: το χωριό μου έχει στην πλατεία βρύση/ άρα στο χωριό που βρίσκομαι τώρα πιθανόν να έχει και αυτό βρύση στην πλατεία του).
Η αναλογία μπορεί να είναι είτε κυριολεκτική, είτε μεταφορική.
Κυριολεκτική αναλογία: Η Μαρία, η μητέρα της και η γιαγιά της δεν ασκούνται ποτέ. Η μητέρα και η γιαγιά της Μαρίας εμφάνισαν αυξημένο βάρος μετά τα τριάντα. Είναι πιθανό λοιπόν να εμφανίσει και η Μαρία αυξημένο βάρος μετά τα τριάντα. *
Μεταφορική αναλογία: Η ζωή είναι ένα ταξίδι.
-Ας δούμε τώρα δυο από τις ασκήσεις που γράφει το βιβλίο Έκφραση-Έκθεση και κάποιους δικούς μου σχολιασμούς:
1, "Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια μέχρι την τελική νίκη. Αυτά τα μαθήματα μάς δίνει και η ζωή. Γι' αυτό προτείνω να διδάσκεται το ποδόσφαιρο υποχρεωτικά στο σχολείο".
ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: Η παραπάνω παράγραφος (το παραπάνω μικροκείμενο, σωστότερα) δεν είναι μια αλλά δυο παράγραφοι. Η πρώτη από ''το ποδόσφαιρο . . μέχρι . . μάς δίνει και η ζωή'' , η δεύτερη είναι ''γι' αυτό προτείνω . . .στο σχολείο''.
-Η πρώτη παράγραφος θα μπορούσε να διατυπωθεί και λίγο διαφορετικά, οπότε θα φαινότανε πιο καθαρά η αναλογία, που είναι μεταφορική. Θα μπορούσε να διατυπωθεί: '' το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει στα παιδιά τη συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπάθεια μέχρι την τελική νίκη. Νομίζω ότι αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή''.
- Η δεύτερη παράγραφος αποτελείται και περικλείει μια πρόταση, μια προτροπή,του συντάκτη αυτού του μικροκειμένου.
2, " Η λογοπλοκή είναι σαν τη φοροδιαφυγή. Πολλοί άνθρωποι τη συνηθίζουν, δε βλάπτει κανέναν και κάνει τη ζωή λίγο πιο άνετη για το δράστη. Συνεπώς (νομίζω ότι) και τα δυο είδη κλοπής δικαιολογούνται.
ΣΧΟΛΙΟ ΜΟΥ: Εδώ έχουμε, επίσης δυο παραγράφους. Η πρώτη με μεταφορική αναλογία (η λογοκλοπή είναι σαν τη φοροδιαφυγή-νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι τη συνηθίζουν, ότι δεν βλάπτει κανέναν και ότι κάνει τη ζωή λίγο πιο άνετη για το δράστη). Η δεύτερη από το συνεπώς και μετά, με επαγωγικό και αυτή συλλογισμό αλλά με γενίκευση= ο πομπός του λόγου εκφράζει την άποψη πολλών που φρονούν τα ίδια με αυτόν, σκωπτικά σκεπτόμενοι.
---------
* (Προσθήκη 26/9/2012): Η αναλογία είναι ολόκληρος (επαγωγικός) συλλογισμός με προκείμενες και με συμπέρασμα. Η παρομοίωση είναι μόνο το συμπέρασμα από μιαν αναλογία: πχ, η ζωή είναι σαν το ταξίδι= προέρχεται από τον εξής περίπου επαγωγικό συλλογισμό: το ταξίδι έχει μια μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς κάποιες καινούργιες εμπειρίες/ η ζωή έχει και αυτή μακρά διάρκεια, πολλές εναλλαγές και αποκτά κανείς πολλές εμπειρίες/ άρα η ζωή είναι σαν το ταξίδι.
-Η αναλογία είναι κατάλληλη μόνο για αποδεικτικά κείμενα, και τα συγγενικά τους πειθούς και στοχασμού. Η παρομοίωση είναι κατάλληλη μόνο για περιγραφικά κείμενα.
-Προσθήκη 1/7/13: Σημείωσα παραπάνω ότι " η αναλογία είναι συλλογισμός με προκείμενες και με συμπέρασμα". Σωστότερα είναι να πούμε ότι η αναλογία είναι συλλογισμός όπου κάποιες ενδείξεις ομοιότητας μάς οδηγούν σε ένα πιθανό συμπέρασμα. Στον επαγωγικό δηλαδή συλλογισμό που ονομάζουμε αναλογία, δεν συναντάμε καθαυτό προκείμενες, όπως τις ξέρουμε από τα εγχειρίδια Λογικής, αλλά ενδείξεις ομοιότητας. Πχ: Στο χωριό μου υπάρχει βρύση στην πλατεία. Άρα στο χωριό που βρίσκομαι τώρα πιθανόν να υπάρχει στην πλατεία του βρύση. = σ' αυτό το συλλογισμό οι λέξεις χωριό . . . χωριό περικλείουν μια πληθώρα από όμοια γνωρίσματα, που επιτρέπουν να καταλήξουμε σε ένα πιθανό συμπέρασμα.
========
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου