(6/9/2022 Παράκληση, σχολιάστε τις αναρτήσεις μου είτε θετικά είτε αρνητικά. Θα είναι μια ευπρόσδεκτη ικανοποίηση για την προσπάθεια που κατέβαλα. Ακόμα και οι αρνητικοί σχολιασμοί, θα βοηθούσαν να διορθώσω ορισμένες απόψεις. Ευχαριστώ)
{Σημείωση 28/12/2018: Το ιστολόγιο αυτό το εμφάνιζα με τον τίτλο Λογική 2 (Logic 2)- απάλειψα το 2 και εμφανίζεται πλέον με τον τίτλο Λογική (Logic) }
ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ
ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ
-Επαγωγικοί είναι οι συλλογισμοί που πιθανολογούν και παρουσιάζουν το συμπέρασμα ως πιθανό και όχι ως βέβαιο. Αντίθετα, παραγωγικοί είναι αυτοί που βεβαιώνουν και παρουσιάζουν το συμπέρασμα ως βέβαιο.
-Στους επαγωγικούς συλλογισμούς περιλαμβάνεται και ο αναλογικός συλλογισμός. *
-Έχουμε, ανάλογα με το είδος των προκείμενων που περιέχουν, κατηγορικούς, διαζευκτικούς και υποθετικούς επαγωγικούς.
-Ανάλογα όμως με τον τρόπο που σκεφτόμαστε για να συγκεντρώσουμε προκείμενες και να βγάλουμε το συμπέρασμα, οι ειδικοί λένε ότι έχουμε έξι κατηγορίες επαγωγικών συλλογισμών, που κάθε μια έχει ένα ή περισσότερα είδη. (Βλέπε κατηγορίες και είδη στην επόμενη ανάρτηση, με αριθμό 2).
-(Οι επαγωγικοί πάντως συλλογισμοί, ας σημειώσω πρόσθετα, εμφανίζονται σε μια παράγραφο με τους τύπους που εμφανίζονται και οι παραγωγικοί, τύπους που αναφέρω στο μπλοκ Συλλογισμοί και Είδη Παραγράφων. Αποτελούνται δηλαδή από προκείμενες και συμπέρασμα σε διάφορους συνδυασμούς).
-Θα παραθέσω αρχικά, το τι λένε οι ειδικοί στα βιβλία τους (οι εννέα φιλόσοφοι του Πανεπιστημίου Πίτσμπουρκ των Η Π Α στο "εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης" * και ο Φ. Β. Καργόπουλος καθηγητής του Α. Π. Θεσσαλονίκης στο "το πρόβλημα της επαγωγικής λογικής") και μετά, σε άλλη ανάρτηση μερικές σκέψεις, που αναφέρω και σε άλλα μπλοκ που έχω αναρτήσει.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
-Στην απόπειρά μας να γνωρίσουμε τον κόσμο είτε στη σφαίρα της επιστήμης είτε στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής, έχουμε ανάγκη από τη χρήση της επαγωγής, γιατί η παραγωγική διαδικασία δεν επαρκεί.
- Η παραγωγή λέγαμε, αναφέρει ο Φ. Β. Καργόπουλος, μέχρι σήμερα ότι οδηγούσε από το γενικό στο ειδικό ενώ η επαγωγή αντίστροφα από το ειδικό στο γενικό. Πρόκειται για λανθασμένη διάκριση. (Γιατί υπάρχουν επαγωγές, όπως η πρόβλεψη, που οδηγούν από το γενικό στο μερικό και υπάρχουν παραγωγές, όπως η γενίκευση του υπαρξιακού ποσοδείκτη, που οδηγούν από το μερικό στο γενικό. Γενικά και η παραγωγή και η επαγωγή μπορούν να οδηγήσουν από γενικό σε μερικό, από μερικό σε γενικό, από μερικό σε μερικό, και από γενικό σε γενικό). Στη θέση αυτού του εσφαλμένου κριτηρίου, μπορούμε να προτείνουμε τέσσερα κριτήρια που είναι σε θέση να διαχωρίσουν με ακρίβεια τους επαγωγικούς από τους παραγωγικούς συμπερασμούς.
-ΠΡΩΤΟ κριτήριο είναι της λογικής εγκυρότητας. Οι παραγωγικοί συμπερασμοί είναι λογικά έγκυροι (= αδύνατο από αληθείς προκείμενες να προκύψει ψευδές συμπέρασμα), ενώ οι επαγωγικοί λογικά άκυροι (= είναι δυνατό από αληθείς προκείμενες να προκύψει ψευδές συμπέρασμα). Κάθε λογικά έγκυρο επιχείρημα, εξάλλου, είναι παραγωγικό, γιατί όλα τα επαγωγικά με αυστηρή λογική είναι λογικώς άκυρα.
-Στους επαγωγικούς συλλογισμούς περιλαμβάνεται και ο αναλογικός συλλογισμός. *
-Έχουμε, ανάλογα με το είδος των προκείμενων που περιέχουν, κατηγορικούς, διαζευκτικούς και υποθετικούς επαγωγικούς.
-Ανάλογα όμως με τον τρόπο που σκεφτόμαστε για να συγκεντρώσουμε προκείμενες και να βγάλουμε το συμπέρασμα, οι ειδικοί λένε ότι έχουμε έξι κατηγορίες επαγωγικών συλλογισμών, που κάθε μια έχει ένα ή περισσότερα είδη. (Βλέπε κατηγορίες και είδη στην επόμενη ανάρτηση, με αριθμό 2).
-(Οι επαγωγικοί πάντως συλλογισμοί, ας σημειώσω πρόσθετα, εμφανίζονται σε μια παράγραφο με τους τύπους που εμφανίζονται και οι παραγωγικοί, τύπους που αναφέρω στο μπλοκ Συλλογισμοί και Είδη Παραγράφων. Αποτελούνται δηλαδή από προκείμενες και συμπέρασμα σε διάφορους συνδυασμούς).
-Θα παραθέσω αρχικά, το τι λένε οι ειδικοί στα βιβλία τους (οι εννέα φιλόσοφοι του Πανεπιστημίου Πίτσμπουρκ των Η Π Α στο "εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης" * και ο Φ. Β. Καργόπουλος καθηγητής του Α. Π. Θεσσαλονίκης στο "το πρόβλημα της επαγωγικής λογικής") και μετά, σε άλλη ανάρτηση μερικές σκέψεις, που αναφέρω και σε άλλα μπλοκ που έχω αναρτήσει.
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
-Στην απόπειρά μας να γνωρίσουμε τον κόσμο είτε στη σφαίρα της επιστήμης είτε στο πλαίσιο της καθημερινής ζωής, έχουμε ανάγκη από τη χρήση της επαγωγής, γιατί η παραγωγική διαδικασία δεν επαρκεί.
- Η παραγωγή λέγαμε, αναφέρει ο Φ. Β. Καργόπουλος, μέχρι σήμερα ότι οδηγούσε από το γενικό στο ειδικό ενώ η επαγωγή αντίστροφα από το ειδικό στο γενικό. Πρόκειται για λανθασμένη διάκριση. (Γιατί υπάρχουν επαγωγές, όπως η πρόβλεψη, που οδηγούν από το γενικό στο μερικό και υπάρχουν παραγωγές, όπως η γενίκευση του υπαρξιακού ποσοδείκτη, που οδηγούν από το μερικό στο γενικό. Γενικά και η παραγωγή και η επαγωγή μπορούν να οδηγήσουν από γενικό σε μερικό, από μερικό σε γενικό, από μερικό σε μερικό, και από γενικό σε γενικό). Στη θέση αυτού του εσφαλμένου κριτηρίου, μπορούμε να προτείνουμε τέσσερα κριτήρια που είναι σε θέση να διαχωρίσουν με ακρίβεια τους επαγωγικούς από τους παραγωγικούς συμπερασμούς.
-ΠΡΩΤΟ κριτήριο είναι της λογικής εγκυρότητας. Οι παραγωγικοί συμπερασμοί είναι λογικά έγκυροι (= αδύνατο από αληθείς προκείμενες να προκύψει ψευδές συμπέρασμα), ενώ οι επαγωγικοί λογικά άκυροι (= είναι δυνατό από αληθείς προκείμενες να προκύψει ψευδές συμπέρασμα). Κάθε λογικά έγκυρο επιχείρημα, εξάλλου, είναι παραγωγικό, γιατί όλα τα επαγωγικά με αυστηρή λογική είναι λογικώς άκυρα.
-ΔΕΥΤΕΡΟ κριτήριο, η έννοια της πιθανότητας. Το συμπέρασμα στην παραγωγή δίνεται (από σωστούς πομπούς λόγου) με βεβαιότητα, ενώ στην επαγωγή με πιθανότητα.
-ΤΡΙΤΟ κριτήριο, το αλώβητο ή το μη αλώβητο του συμπεράσματος από προσθήκη προκείμενης ή προκείμενων. (Η προσθήκη μιας ή περισσοτέρων προκείμενων σε ένα έγκυρο παραγωγικό επιχείρημα δεν αλλοιώνει την ισχύ του συμπεράσματος. Αντίθετα, σε ένα επαγωγικό επιχείρημα μπορεί να μεταβάλει την ισχύ του συμπεράσματος, φαινόμενο που παρατηρείται πολύ συχνά).
Παράδειγμα: Τα 95% των ανθρώπων που διαβάζουν μια μόνο εφημερίδα διαβάζουν την εφημερίδα που πρόσκειται στην πολιτική παράταξη της προτίμησής τους, // Ο Χ διαβάζει μια μόνο εφημερίδα, την Ψ, η οποία πρόσκειται στην παράταξη Ω.// Άρα: Υπάρχουν 95% πιθανότητες να αληθεύει ότι ο Χ ανήκει στην παράταξη Ω. → Η ισχύς του συμπεράσματος μειώνεται ή και εκμηδενίζεται αν προσθέσουμε τις προκείμενες: ο Χ είναι φιλόλογος, διαβάζει εφημερίδα μόνο τις πέμπτες, η εφημερίδα Ψ έχει φιλολογικό αφιέρωμα κάθε πέμπτη.
-ΤΕΤΑΡΤΟ κριτήριο, η επαύξηση της γνώσης, ή η μη επαύξηση. {Χαρακτηριστικό γνώρισμα των επαγωγικών συλλογισμών που τους διακρίνει από τους παραγωγικούς είναι ο «επαυξητικός» τους χαρακτήρας. Το συμπέρασμα κάθε επαγωγικού συλλογισμού έχει ευρύτερο περιεχόμενο από ό,τι δηλώνεται στις προκείμενες (ο επαγωγικός συλλογισμός συμπερασμός αυξάνει τη γνώση, μάς οδηγεί από τα γνωστά στα άγνωστα). Ενώ στους παραγωγικούς συλλογισμούς το συμπέρασμα εμπεριέχεται πάντοτε στις προκείμενες, ποτέ δεν λέει τίποτα περισσότερο από ό,τι λένε οι προκείμενες}.
============
Προσθήκη 3/6/2011
-Οι εννέα φιλόσοφοι του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ των Η Π Α στο βιβλίο τους ''εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης'' διατυπώνουν ως εξής τα τέσσερα κριτήρια:
Α)η παραγωγή είναι μη ενισχυτική ενώ η επαγωγή ενισχυτική. Β) στην παραγωγή από αληθείς προκείμενες προκύπτει αληθές συμπέρασμα, ενώ στην επαγωγή από αληθείς προκείμενες μπορεί να προκύψει λανθασμένο/ψευδές συμπέρασμα. Γ) νέες προκείμενες στην παραγωγή αφήνουν αδιάβρωτο το συμπέρασμα- (σ.σ.: απλώς, τότε έχουμε πλατειασμό), ενώ έστω και μια νέα προκείμενη στην επαγωγή μπορεί να διαβρώσει το συμπέρασμα, ακόμα και να το ανατρέψει τελείως, και Δ) η παραγωγή είναι μια διαδικασία του ναι ή του όχι- δηλαδή ένα επιχείρημα και το συμπέρασμά του είναι ή έγκυρο ή άκυρο- , ενώ στην επαγωγή το συμπέρασμα χαρακτηρίζεται από βαθμούς εγκυρότητας.
* Οι εννέα φιλόσοφοι είναι οι: Merrilee H. Salmon, John Earman, Clark Glymoyr, James G. Lennox, Peter Machamer, J. E. McGuire, John D. Norton, Wesley C. Salmon, Kenneth E. Schaffner. Ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου τους είναι : Introduction to the Pfilosophy of Science, 1992. Η έκδοσή του στα ελληνικά γίνηκε από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης- τρεις εκδόσεις 1998, 1999 και 2001(απόδοση στα ελληνικά από τα αγγλικά Πάνος Θεοδώρου, Κώστας Παγωνδιώτης, Γεώργιος Φουρτούνης, επιστημονική επιμέλεια μετάφρασης: Αριστείδης Μπαλτάς).
* (Προσθήκη 28/6/2011): Πολλοί φιλόλογοι διερωτώνται αν ο αναλογικός συλλογισμός αποτελεί ιδιαίτερη κατηγορία συλλογισμού ή είναι είδος συλλογισμού που ανήκει στην κατηγορία 'επαγωγικοί συλλογισμοί'. Να τι αναφέρεται στο βιβλίο των 9 φιλοσόφων, σελ. 13, που δίνει λύση σ' αυτό το ερώτημα: Όλα τα ορθά από λογική άποψη επιχειρήματα κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες, στα παραγωγικά και επαγωγικά= Εννοεί επομένως ότι τρίτη κατηγορία συλλογισμών δεν υπάρχει, ότι δεν υπάρχει κατηγορία αναλογικού συλλογισμού και ότι αυτός είναι είδος του επαγωγικού συλλογισμού. Ο Φ. Β. Καργόπουλος εξάλλου, κατατάσσει τον αναλογικό συλλογισμό ευθέως στην κατηγορία των επαγωγικών συλλογισμών.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ 4/9/2017: Για τα επιχειρήματα γενικά, βλέπε στο ίντερνετ τη δημοσίευση Βάσω Κιντή: Επιχειρήματα (Βάσω Κιντή, αναπληρώτρια Καθηγήτρια φιλοσοφίας σε ένα από τα τμήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών).
===============
============
Προσθήκη 3/6/2011
-Οι εννέα φιλόσοφοι του Πανεπιστημίου Πίτσμπουργκ των Η Π Α στο βιβλίο τους ''εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης'' διατυπώνουν ως εξής τα τέσσερα κριτήρια:
Α)η παραγωγή είναι μη ενισχυτική ενώ η επαγωγή ενισχυτική. Β) στην παραγωγή από αληθείς προκείμενες προκύπτει αληθές συμπέρασμα, ενώ στην επαγωγή από αληθείς προκείμενες μπορεί να προκύψει λανθασμένο/ψευδές συμπέρασμα. Γ) νέες προκείμενες στην παραγωγή αφήνουν αδιάβρωτο το συμπέρασμα- (σ.σ.: απλώς, τότε έχουμε πλατειασμό), ενώ έστω και μια νέα προκείμενη στην επαγωγή μπορεί να διαβρώσει το συμπέρασμα, ακόμα και να το ανατρέψει τελείως, και Δ) η παραγωγή είναι μια διαδικασία του ναι ή του όχι- δηλαδή ένα επιχείρημα και το συμπέρασμά του είναι ή έγκυρο ή άκυρο- , ενώ στην επαγωγή το συμπέρασμα χαρακτηρίζεται από βαθμούς εγκυρότητας.
* Οι εννέα φιλόσοφοι είναι οι: Merrilee H. Salmon, John Earman, Clark Glymoyr, James G. Lennox, Peter Machamer, J. E. McGuire, John D. Norton, Wesley C. Salmon, Kenneth E. Schaffner. Ο πρωτότυπος τίτλος του βιβλίου τους είναι : Introduction to the Pfilosophy of Science, 1992. Η έκδοσή του στα ελληνικά γίνηκε από τις Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης- τρεις εκδόσεις 1998, 1999 και 2001(απόδοση στα ελληνικά από τα αγγλικά Πάνος Θεοδώρου, Κώστας Παγωνδιώτης, Γεώργιος Φουρτούνης, επιστημονική επιμέλεια μετάφρασης: Αριστείδης Μπαλτάς).
* (Προσθήκη 28/6/2011): Πολλοί φιλόλογοι διερωτώνται αν ο αναλογικός συλλογισμός αποτελεί ιδιαίτερη κατηγορία συλλογισμού ή είναι είδος συλλογισμού που ανήκει στην κατηγορία 'επαγωγικοί συλλογισμοί'. Να τι αναφέρεται στο βιβλίο των 9 φιλοσόφων, σελ. 13, που δίνει λύση σ' αυτό το ερώτημα: Όλα τα ορθά από λογική άποψη επιχειρήματα κατατάσσονται σε δυο κατηγορίες, στα παραγωγικά και επαγωγικά= Εννοεί επομένως ότι τρίτη κατηγορία συλλογισμών δεν υπάρχει, ότι δεν υπάρχει κατηγορία αναλογικού συλλογισμού και ότι αυτός είναι είδος του επαγωγικού συλλογισμού. Ο Φ. Β. Καργόπουλος εξάλλου, κατατάσσει τον αναλογικό συλλογισμό ευθέως στην κατηγορία των επαγωγικών συλλογισμών.
ΠΡΟΣΘΗΚΗ 4/9/2017: Για τα επιχειρήματα γενικά, βλέπε στο ίντερνετ τη δημοσίευση Βάσω Κιντή: Επιχειρήματα (Βάσω Κιντή, αναπληρώτρια Καθηγήτρια φιλοσοφίας σε ένα από τα τμήματα του Πανεπιστημίου Αθηνών).
===============
Τα ιστολόγιά μου
- Έκθεση Λυκείου (από τον Δ. Τσαμαρδίνο, Θεσσαλονίκη) = για μαθητές
- Έκθεση Λυκείου, θέματα και σκέψεις = για μαθητές
- Μαθήματα για την έκθεση λυκείου = για μαθητές
- Συλλογισμοί
- Συλλογισμοί και είδη παραγράφων
- ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
- ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ (Δομή) ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
- Κειμενικά είδη
- Προβληματισμοί φιλολόγων για το συλλογισμό κλπ
- Παραγωγή κειμένου, Λαθεμένη θεωρία
- A paragraph (η αριστοτελική άποψη)
- Λογική 2 (Logic 2)
- Αιτίες, αναγκαίες και επαρκείς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου